Mijn religie
9 minute read
Een zondagochtend, een paar zondagen geleden, zette ik de tv aan en stuitte vrijwel direct op een groep enthousiaste tieners die uit volle borst en met de ogen dicht zongen dat ze iemand wilden eren en beminnen. Nu vond ik het wat vroeg op de ochtend voor zulke stevige dubbelzinnige teksten, maar het is altijd weer fascinerend om een groep mensen te zien die blind geloven en vertrouwen in iets wat niet tastbaar is. Wat je alleen kent uit verhalen. Verhalen die zijn doorgegeven vanuit je ouders en de gemeenschap waar je een onderdeel van bent.
Geloven in iets zo abstract als een god is iets waar ik altijd gefascineerd in ben geweest, maar nooit met mijn pet bij heb gekund. Nu is het altijd makkelijk om iets te ridiculiseren, zoals ik aan het begin van dit stuk al eventjes deed, maar aan de andere kant…is het zo erg om ergens in te geloven en iets te hebben wat je houvast biedt in het leven? Ik bedoel, die mensen daar op tv zagen er best gelukkig uit. Gelukkiger dan ik was voor een deel van mijn tienerjaren. Maakt het dan uit dat ze in iets geloven waarvan niet is bewezen dat het bestaat?
Later die dag maakte ik een ommetje, denkend aan een onderwerp voor de volgende rambling. Zonder inspiratie besloot ik mijn headphones op te doen en naar Pearl Jam te luisteren. Terwijl ik opnieuw geraakt werd door de tekst van het nummer ‘All or none’, waar ik al minstens 500 keer naar heb geluisterd, schoten de beelden door mijn hoofd van de kerkgangers die vanuit volle borst en met gesloten ogen luidkeels meezongen met de kerkliederen. Terugdenkend aan de laatste keer dat ik bij een concert van Pearl Jam met gesloten ogen luidkeels meezong op ‘Better Man’ en rillingen over mijn hele lijf voelde, had ik plots mijn onderwerp voor een nieuwe rambling gevonden.
Een muzikale ontwaking
Op mijn 15e levensjaar, 20 jaar geleden, kwam mijn broer vol enthousiasme mijn kamer binnenlopen om mij iets te laten horen. Hij had het album ‘Yield’ meegenomen van de Amerikaanse band Pearl Jam. Zoals Mozes ooit met de tien geboden de berg af liep, liep mijn broer met het album naar binnen van de band die mijn leven zou veranderen. Het eerste nummer wat ik ooit heb beluisterd van mijn nu favoriete band was ‘Do the evolution’. Ik wist eerlijk gezegd niet wat ik ermee moest en begreep in eerste instantie niet direct waarom mijn broer hier zo enthousiast over was. Alhoewel ik niet onder de indruk was intrigeerde het wel, omdat het anders was. De beste muziek, is in mijn ogen de muziek die bij een eerste keer luisteren niet direct toegankelijk is, maar wel intrigeert omdat het anders klinkt. Muziek, waar je misschien 20 keer naar moet luisteren om te begrijpen wat je nu echt hoort. Radiohead is ook zo’n band die platen heeft gemaakt waarbij je in eerste instantie niet weet waar je naar luistert, omdat het anders is.
Als puber die zichzelf anders voelde, maar zich afvroeg wat dat ‘anders’ precies was, kon ik de antwoorden voor een deel vinden in muziek. Er waren weinig overeenkomsten te vinden met mijn leeftijdsgenoten, behalve de leeftijd. De muziek die toen populair was wilde er bij mij ook niet in, ik had behoefte aan iets anders. Dat was toen reden genoeg om mij toch te verdiepen in Pearl Jam.
‘Ten’, het debuutalbum van de band, leek mij het beste om mee te beginnen (niet wetende dat het toen negen jaar oude album al een klassieker was). Een plaat die een hele verdwaalde generatie zingeving gaf. Waar een nummer als “Do the evolution” van het vijfde album “Yield” weinig toegankelijk is, komt “Ten” gelijk binnen. De debuutplaat van PJ is niet alleen toegankelijk, maar gewoonweg goddelijk goed. Elf nummers, stuk voor stuk geniaal en een prachtig coherent vormend geheel. Ik hoefde er weinig moeite voor te doen om de muziek te voelen. Die luisterervaring was voor mij reden genoeg om alle tot dan toe uitgebrachte muziek van deze band te kopen op cd, zes albums in totaal waren tot die tijd uitgebracht, inclusief de nieuwe uitgebrachte plaat ‘Binaural’. Ik weet nog goed dat ik met mijn laatste guldens ‘Binaural’ wilde kopen bij de cd-afdeling van de V&D, waar ik later kwam te werken en alle klanten van de V&D tot vervelens toe liet kennismaken met Pear Lajm. Mijn spaarvarken met losse centen en guldens had ik thuis kapot geslagen, maar kwam daarbij iets van 10 cent te kort. Met grote ogen keek ik naar de verkoper, die vriendelijk genoeg was om mij te laten vertrekken met de plaat en voor lief nam dat de kas die avond tien cent te kort zou komen.
De 35-jarige Rick is jaloers op die 15-jarige Rick, een plotselinge schat aan nieuwe geluiden en inspirerende teksten om tot je te nemen, hoe mooi is dat! Wat Pearl Jam zo onderscheid van andere bands is het level van synchroniciteit tussen de bandleden. Ik ken weinig bands waarbij ieder lid van de band liedjes schrijft, zowel teksten als muziek. Meestal is het de zanger of lead gitarist die de richting bepaalt en daardoor soms voorspelbaar kan klinken. Omdat deze gasten allemaal zelf schrijven en een eigen persoonlijke ontwikkeling doormaken als schrijvers, verrast de muziek telkens weer. Uiteraard is het Eddie die in de basis schrijft en met zijn stem de aandacht trekt, maar dat is niet waar de kracht van de band ligt. Die kracht ligt er wat mij betreft in dat vijf zeer getalenteerde individuen elkaar gevonden hebben in een alles overstijgende eenheid. De totstandkoming van de band moet haast wel voortkomen uit goddelijke interventie.
In den beginne
Het verhaal van de totstandkoming van Pearl Jam leest als een mythologische tekst, en zoals vaker het geval is met mythen, is Pearl Jam geboren uit een tragedie. Pearl Jam rees als een phoenix uit de as van de nog redelijk nieuwe formatie “Mother Love Bone”, een veelbelovende band die vroegtijdig aan het eind kwam door het overlijden van de zanger Andrew Wood. De flamboyante zanger overleed aan de gevolgen van een heroïne overdosis.
De twee leden van die band, gitarist Stone Gossard en bassist Jeff Ament, kwamen na een aantal maanden weer bij elkaar en namen een aantal instrumentale nummers, nummers die Stone had geschreven in de nasleep van Woods dood, op. Ze werkten samen met Soundgarden-drummer Matt Cameron (die 9 jaar later de laatste en definitieve drummer zou worden van Pearl Jam) en lokale gitarist Mike McCready, aan een demo. Het resultaat, een tape met de naam ‘Stone Gossard Demos ’91’, vond zijn weg via Red Hot Chili Peppers-drummer Jack Irons (die ook later Pearl Jam zou vervoegen als drummer voor een aantal jaren) naar ene Eddie Vedder, afkomstig uit San Diego. Eddie voelde de liedjes wel, zoals ik ze later zou voelen, en bedacht de tekst voor ‘Alive’ tijdens het surfen. Voor drie nummers schreef hij de teksten en zong die op een demo en stuurde die terug naar Seattle.
Jeff en Stone waren waren zo waanzinnig onder de indruk toen ze de opgenomen demo beluisterden, dat ze besloten om koste wat kost Eddie naar Seattle te laten vliegen. Eddie was binnen no time op een vliegtuig gestapt en amper geland waren ze in de studio om het ene na het andere nummer eruit te knallen. ‘Alive’ was binnen enkele uren volledig gevormd. Een nummer wat later epische proporties zou aannemen en samen met ‘Smells like teen spirit’ van Nirvana een hymne zou worden voor een hele generatie. Een week later traden ze het voor het eerst op en binnen vijf maanden was er een contract getekend en was het album ‘Ten’ opgenomen in de studio.
Hoe bijzonder is het dan, dat een aaneengesloten reeks aan toevalligheden hebben geleid tot het ontstaan van iets waar ik 9 jaar later bijna iedere dag obsessief naar zou
luisteren. Het verhaal van het ontstaan van de band leest als het noodlot, een volledig gedetermineerde ontstaansgeschiedenis.
Een religieuze ervaring
Het was 2007 toen ik Pearl Jam voor de tweede keer in mijn leven zag optreden. Ik had kaartjes via de fanclub weten te bemachtigen waardoor mijn broer en ik in het voorste vak konden staan. De omstandigheden waren perfect. Het zonnetje scheen, we konden ons voorin vrij genoeg bewegen zodat je bier kon halen zonder je plek kwijt te raken. Twee voorprogramma’s, normaliter iets waar je niet op zit te wachten, maar de twee voorprogramma’s waren Incubus en Kings of Leon, waardoor de dag al helemaal niet meer stuk kon. Als ik terugga naar het gevoel van die dag, kan ik het omschrijven als een ultiem gevoel van sereniteit of simpelweg het gevoel van geluk. Na het laatste voorprogramma haalden we nog snel een biertje, om vervolgens in het gras te wachten op de hoofdact. Het zonnetje was inmiddels verdwenen achter een wolkendek.
Het moment was daar, de band waar ik obsessief naar heb geluisterd in de voorbije jaren kwam op. Eddie had in zijn ene hand een fles wijn en in zijn andere een notitieboek. Hij zwaaide naar het publiek en leek er duidelijk zin in te hebben. Toen Stone, de gitarist, opende met de eerste noten van de riff van de track “Release” voelde het als thuiskomen, alsof je in een heel fijn warm bad stapt. Ik zou je willen adviseren om ‘Release’ te luisteren voordat je verder leest, misschien begrijp je dan een klein beetje wat ik die dag voelde. Release is een nummer wat je met je ogen dicht moet voelen, een track die gebouwd is rond één zichzelf steeds herhalende riff en langzaam opbouwt naar een climax. Terugdenkend aan die dag heb ik naar alle waarschijnlijkheid vrijwel de gehele tijd met mijn ogen dicht luid mee staan zingen. Het nummer eindigt in een muzikale climax waarbij Eddie vanuit zijn tenen “Release me” zingt en met hem vrijwel het gehele publiek. Ik weet nog goed dat de zon weer even door de wolken heen brak en mijn nek verwarmde op het moment dat ik luidkeels “Release me” meezong.
Er is iets zo ontzettend puurs om in een menigte één kant op te kijken en gezamenlijk luid mee te zingen met een nummer wat je tot voor kort alleen nog maar alleen zong in je kamertje. Tot op de dag vandaag laat dit nummer mij van alles voelen, maar heeft bovenal een helend effect.
Pearl Jam is mijn religie
Ik heb Pearl Jam nu 14 keer live mogen zien optreden, en elke keer weer verlaat ik de concertzaal met een gelukzalig gevoel, wat nog wel een aantal dagen kan blijven hangen. Ruim 20 jaar later luister ik bijna dagelijks naar een plaat of nummer van Pearl Jam. Het is overigens niet zo dat ik alleen naar Pearl Jam luister. Ik luister naar alle muziek, maar er is geen band waar ik zo obsessief naar luister als Pearl Jam.
Al langer wil ik over Pearl Jam schrijven en wat dat voor mij betekent. Op mijn broer na zijn er eigenlijk geen mensen in mijn directe omgeving die de kracht van de muziek begrijpen, die voelen wat ik voel wanneer ik “Present Tense” tot in mijn wezen voel. Nu kan ik mij er nog wel eens over opwinden als er mensen tegen mij zeggen dat het maar een simplistisch rockband is. Ik betreur dan met name dat men echt iets fundamenteels mist in het leven. Mijn missie als missionaris heb ik al snel opgegeven. Als je alleen maar bezig bent iemand anders te willen overtuigen van je eigen gelijk, kom je vast te zitten in woede en frustraties en krijgt datgene wat jou op persoonlijk vlak zowel kracht als plezier, houvast en inspiratie geeft een negatieve wending.
Het is tijdens het ommetje, nadenkend over een nieuw onderwerp, dat ik mij plots kon verplaatsen in de schoenen van de kerkgangers die die ochtend zingend op mijn tv verschenen. Hoe individualistisch je ook kunt zijn als mens, uiteindelijk heeft iedereen de behoefte begrepen te worden, onderdeel te zijn van een gemeenschap en een vorm van zingeving te vinden. De één vindt zichzelf in een god, de ander vindt zichzelf in muziek. Die zondag heb ik geleerd dat de kleinste overeenkomst vinden genoeg is om een ander te begrijpen.
Cheers,
Rick
ps. Top 12 Pearl Jam tracks for beginners! Toch nog even mijn zendingsdrang beoefenen.
- Present Tense
- Release
- Black
- Love, reign o’er me (magistrale cover van The Who song)
- Porch
- All or none
- Dance of the clairvoyants
- Red Mosquito
- Rearviewmirror
- Daughter
- Better Man
- Do the Evolution
Laat een bericht achter
Vond je het een tof artikel? Voel je vrij het dan te delen!